Boeren terug aan de macht
Gekopieerd, bron:Leeuwarder CourantBoeren terug aan de macht
Zelden is de politieke wil zo groot geweest om de onderhandelingspositie van boeren en tuinders te verbeteren. Maar hoe regel je dat, meer marktmacht voor agrariërs?
Een Belgische boerin uitte onlangs via Facebook haar ongenoegen over het grote prijsverschil. ,,Wij verkopen onze prei voor 20 cent per kilo en in de Aldi moet er 1,45 euro voor betaald worden. Knolselderij wordt er voor 99 cent per stuk aangeboden terwijl wij 11 cent krijgen. Colruyt promoot raapjes voor ‘maar’ 1,99 euro per kilo, wij beuren er amper 15 cent voor.”
Voor veel boeren en tuinders zijn de voorbeelden zeer herkenbaar. Al vele jaren zien ze machteloos toe hoe ze het sluitstuk vormen in de prijsonderhandelingen.
Aanpassing van de ongelijke machtsverhouding
Er gloort echter hoop. Carola Schouten (ChristenUnie), de nieuwe minister van Landbouw, heeft in het regeerakkoord laten opnemen dat de Mededingingswet wordt aangepast ter correctie van de ongelijke machtsverhoudingen in de keten. Er staat ook in dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) erop gaat toezien dat boeren en tuinders hogere prijzen ontvangen van afnemers die bovenwettelijke eisen stellen, bijvoorbeeld aangaande duurzaamheid of dierenwelzijn.
Ook in Europa staan nu alle seinen op groen om de marktpositie van boeren en tuinders te verbeteren. ,,Voor het eerst heeft de Europese Commissie een breed mandaat van de lidstaten en het Europees Parlement om dit regelen. We kunnen aan de slag”, aldus Europees landbouwcommissaris Phil Hogan.
De vraag is alleen: hoe? Minister Schouten wil nog geen tipje van de sluier oplichten, zo maakte ze deze week duidelijk op de Grüne Woche in Berlijn, de grootste landbouwconsumentenbeurs ter wereld waar politici en vertegenwoordigers van het landbouwbedrijfsleven elkaar treffen. ,,We werken eraan, ik en staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken. Of er dit jaar een wetsvoorstel komt? Ik kan daar echt nog geen uitlatingen over doen.”
Tweede Kamer
In de Tweede Kamer leven volop ideeën waar Schouten uit zou kunnen putten. Zo wil PVV-Kamerlid Dion Graus dat de minister ingrijpt in de margeverdeling als daar aanleiding toe is. ,,Ze moet het geld weghalen bij de supermarkten en teruggeven aan de boeren.” Mocht dat niet lukken, dan wil Graus herinvoering van de minimumprijzen voor basisvoedsel. Bang dat de supermarkten dan gaan shoppen buiten Nederland is hij niet. ,,Ze willen Nederlandse melk, groente en vlees.”
PvdA-Kamerlid William Moorlag vindt ook dat het verschil in marktmacht tussen boer en supermarkt volledig uit balans is. ,,Ik vind het echt een kwestie van: de kerk is hoger dan de toren.” Zijn voorkeur om die onbalans aan te pakken gaat niet uit naar extra regels. ,,Kijk, als overheid heb je drie instrumenten om iets te bereiken: koffie, geld en regels. Met koffie bedoel ik overleg en polderen. Dat heeft mijn voorkeur. We hebben al een Energieakkoord, waarom dan ook niet een Landbouwakkoord waarin partijen een overeenkomst sluiten over een klimaat-, dier- en milieuvriendelijke landbouw met heldere prijsafspraken voor de boeren?”
,,De maatschappij heeft gewoon baat bij stabiele, goede prijzen voor boeren”, betoogt CDA-Kamerlid Jaco Geurts. ,,Als marges voortdurend onder druk staan, dendert de schaalvergroting onverminderd voort. En dat is niet wat we willen. Bovendien ontneemt het boerenzonen en -dochters de lust om het ouderlijke bedrijf over te nemen.” De christendemocraat zet in op een voedselscheidsrechter bij wie boeren en voedselproducenten zich kunnen beklagen over een onrechtvaardige margeverdeling of contractbreuk.
Over contractbreuk gesproken. Een paar jaar geleden beëindigde Albert Heijn eenzijdig een prijsafspraak met FrieslandCampina. De zuivelcoöperatie accepteerde dat niet en beëindigde de levering van Campina-producten, waarna de supermarktketen met hangende pootjes op zijn besluit terugkwam uit vrees voor klantenverlies.
Krachten bundelen en versoepelen regels
Deze gebeurtenis toont volgens VVD-Europarlementariër Jan Huitema twee dingen aan. ,,Het is nuttig als boeren en tuinders hun krachten bundelen in stevige organisaties. En van nog groter belang is dat ze sterke merken of concepten ontwikkelen waar niemand omheen kan. Mededingingsregels zouden versoepeld moeten worden als boeren, verwerkers en supermarkten afspraken maken over zo’n concept.”
Dat die regels nu nog star zijn, bewijst de afwijzing van Kip van Morgen. In dit concept hadden supermarkten, boeren en verwerkers afspraken gemaakt over de verkoop van kippenvlees met meer dierenwelzijn. Het ‘normaal’ geproduceerde kipfiletje zou uit de schappen gehaald worden. De ACM stak hier begin 2015 een stokje voor. Ze oordeelde dat de consument door de afspraak geen keus meer heeft om een reguliere kip te kopen. ,,En dat gaat ons te ver”, verklaarde ACM-voorzitter Chris Fonteijn destijds.
Voorzitter Marc Calon van boerenorganisatie LTO Nederland hoort het tevreden aan, al dat politieke meedenken over een betere onderhandelingspositie voor boeren en tuinders. Voor hem staat als een paal boven water dat boeren meer mogelijkheden moeten krijgen om hun krachten te bundelen.
,,Ik hoor ook suggesties om grote supermarkten te dwingen om op te splitsen, maar dat gebeurt toch niet. Boeren moeten via producentenorganisaties afspraken kunnen maken over hun inzet bij de prijsonderhandelingen. Zonder dat sprake is van een kartel uiteraard. We zullen daar een evenwicht in moeten zoeken en dat wordt nog een heel gevecht.”
De beste boeren staan aan wal
De agrarische sector staat bol van de ontwikkelingen. Op boeren.online worden er tientallen nieuwsberichten besproken en kennis gedeeld. Of je nu actief bijdraagt door foto's, video's, topics of reacties te plaatsen, of je zorgt er middels de stemknoppen voor dat de beste reactie naar boven borrelt.. Jouw kennis en inzicht m.b.t. de agrarische sector kunnen deze site nét dat beetje beter maken. Maak ook een (gratis) account aan!
Laatste reactie
Reacties
Kijk maar eens terug in de geschiedenis.
A.door je te onderscheiden van de concurrenten.of
B.in een vraagmarkt opereren.