Welke soort “trekhaak” voor welk werk?

Alles wat in de kipperknobbel past doe ik daar in. Dan rijdt de trekker het beste en die mag het meeste oplegdruk hebben.

Een platte wagen doe ik in de verstelbare trekhaak omdat anders de dissel te laag hangt.

Een zwaailat gebruik ik nooit. Vroeger gebruikte ik die wel eens voor een hooipers. Je mag bijna geen oplegdruk hebben op de zwaaihaak, maar voor een pers is het gemakkelijk als de aansluiting iets verder van de trekker zit.

Wanneer je met een trekker vooruit rijdt wordt het gewicht op de voorwielen kleiner, afhankelijk van de trekkracht die de achterwielen moeten of kunnen uitoefenen.
Dat merk je bijvoorbeeld goed als er veel gewicht in de hef hangt, en je rijdt naar voren, dan zullen de voorwielen van de grond komen. Dit effect is er altijd bij vooruit rijden.

Een boventrekhaak zit zo hoog dat deze dit effect meer versterkt dan een kipperknobbel, juist omdat de boventrekhaak bij het los komen van de voorwielen juist verder achter de trekker komt (hij gaat als het ware omlaag en beweegt daarbij ook iets naar achteren, plus dat hij pas aan de grond komt als de trekker zo'n beetje rechtop staat. Dat is meteen het grote nadeel/het potentiele gevaar van de boventrekhaak.

Een kipperknobbel beweegt juist naar voren wanneer de trekker met de voorwielen van de grond komt, en zal daarom relatief minder drukkracht geven achter de achteras, en minder hevelwerking hebben tegenover de voorkant van de trekker en tegenover de bodem waar de achterwielen op trekken, allemaal pluspunten waardoor je dus veel minder kans hebt op een trekker die onbestuurbaar wordt, of zelfs achterover slaat.

De zwaaihaak, onderste trekhaak, is mijns inziens van oudsher voornamelijk gemaakt voor het trekken van werktuigen, en voornamelijk bij die oude trekkers niet geschikt of gemaakt voor het opleggen van zware disselbomen. Soms zie je wel dat je die ondertrekhaak ver in kunt schuiven, en vergrendelen, dat is dan een stand voor het opleggen van een disselboom van bv. een mesttank, kipwagen. Beter is het echter deze op te leggen op een kipperknobbel, of de ondertrekhaak moet zeer zwaar uitgevoerd zijn, wat ook kan natuurlijk. Nadeel van een kipperknobbel kan zijn dat de trekker niet zo scherp kan draaien omdat de achterwielen de disselboom eerder raken dan bij de ondertrekhaak die iets verder uitsteekt naar achteren.

Het kunnen zwaaien van de ondertrekhaak zal te maken hebben met het in hondengang zetten of het verleggen van het draaipunt bij werken met een of ander getrokken werktuig. Je ziet bijvoorbeeld bij de Fordson Major nog wel eens dat de ondertrekhaak zelfs in hoogte gesteld kan worden. Zie:
Ver uitgestoken:
tractorfan.nl/picture/947336/…
Ingeschoven:
tractorfan.nl/picture/947340/…

Tegenwoordig zie je zowat alleen maar K80 koppelingen bij dumpers. Dat rijdt echt super, geen geklapper meer in de kieperknobbel gewoon een solide koppeling.

Zo'n ondertrekhaak, zwaaitrekhaak zag je vroeger regelmatig in combinatie met een achterlader in de hef. Dan kon je een wagen laden en die meenemen zonder eerst de achterlader af te koppelen.
Verder is een kipperknobbel of een K80 koppeling vooral voor zware aanhangers zoals kippers, mesttank.
vangmuilkoppeling/verstelbare trekhaak/boventrekhaak voor aanhangers met weinig oplegdruk, bv platte wagen of een kleine mesttank, kleine kipper. Wij hebben een 4200 liter mesttank en zit altijd in de verstelbare trekhaak/vangmuil. Zeker bij een 2wd trekker heb je dan door de oplegdruk voldoende druk op de achterwielen en dus goede trekkracht. Er zit wel een max. aan de oplegdruk van zo'n trekhaak natuurlijk.

Behalve de al genoemde trekhaken en waar @farmwouter naar vroeg is het natuurlijk ook nog mogelijk iets aan te koppelen aan een gatenbalk in de hef. Achter vooral kleinere trekkers zie ook nog wel eens een auto aanhanger (of caravan, met name ergens half juli in de regio Lichtenvoorde zie je dat veel ) Zit dus in een autotrekhaak.
Verder in Nederland niet zo gebruikelijk, maar in Engeland wel, een oppiktrekhaak.

Kortom, de keuze is reuze wat trekhaken op trekkers betreft.

Thuis hebben wij de gierkar en kipper in de boven trek haak en de opraapwagen in de zwaailat maar die moet je wel verstellen als je de gierkar er aan wil doen i.v.m. de aftakas. op het werk hebben we de regen haspel ook in de gatenbalk zitten maar dan wel zo dat het trekoog op het hart van de kogels zitten zodat je hem niet scheef mee trekt.

Kijk foto gevonden van wat ik bedoel met achterlader in hef en nog een wagen mee nemen. ook hier waarschijnlijk de wagen een zwaailat of ondertrekhaak.
tractorfan.nl/picture/39256/

Vroeger, toen vele werktuigen en tractoren nog kleiner en lichter waren, had je ook wel werktuigen in de gatenbalk, of ver uitgestoken ondertrekhaak zodat de aftakas geen te scherpe bocht maakte bij het nemen van een bocht.
Omdat dan de pen in het trekoog van het werktuig ergens halverwege de aftakas zat, maakte bij het nemen van een bocht elke van de twee kruiskoppelingen van de aftakas een nagenoeg even grote bocht, hierdoor blijft de draaibeweging gelijk, en krijg je geen onregelmaitige loop, met horten en stoten te gevolg als het helemaal te erg wordt.
De groothoekaftakas is een oplossing waarmee je ook dicht bij de tractor kunt aankopppelen, zelfs ter hoogte van de aftakas-kruiskoppeling.