« Forum

Opinie: Halve waarheden geven een onjuist beeld van de agrarische sector

De teruggang van de weidevogelstand krijgt veel aandacht, helaas ook vaak eenzijdig en ongenuanceerd. Door dergelijke berichtgeving wordt de landbouw vaak in een hoek gezet, terwijl er veel meer belangrijke factoren zijn die bijna altijd onderbelicht blijven.

Door Tette Hofstra

Het Friese platteland is in de afgelopen decennia sterk veranderd en dat heeft een grote invloed gehad op de habitat voor de weidevogels. Al 25 jaar gaat ieder jaar circa twaalfduizend hectare landbouwgrond in Nederland verloren aan wegen, woningen, industrieterreinen, sportvelden en andere bestemmingen. Ook in Fryslân is de oppervlakte veel kleiner geworden.

Circa vijftig jaar geleden was Fryslân buiten de Friese Wâlden en Gaasterland een grote open vlakte. Nu staat heel de provincie vol met bosjes en bomen, het is een perfecte uitvalsbasis en schuilplaats voor roofvogels en roofdieren. Predatoren zijn in aantal en soort enorm toegenomen, ook soorten die vroeger nauwelijks of niet voorkwamen. De vos bijvoorbeeld kwam oorspronkelijk vooral op de zandgrond voor en wordt nu ook op de klei en de zeedijk waargenomen. Hetzelfde is het geval bij roofvogels. De verspreiding hiervan wordt in de hand gewerkt door corridorvorming en de invulling van de Natura 2000-gebieden. Steenmarters kwamen circa zestig jaar terug vrijwel niet of nauwelijks voor in onze habitat, en zijn nu een grote plaag en hebben geen natuurlijke vijanden. De stand van de ooievaars, reigers, kraaien en marterachtigen is explosief gegroeid.

Onderschat wordt ook de rol van de kat. Het is een van de belangrijkste predatoren van Nederland. In ons land zijn er naar schatting acht tot negen miljoen, gedomesticeerd en in het wild. Wat deze dieren in de natuur en weidevogelgebieden kunnen aanrichten is bekend bij veel organisaties als It Fryske Gea. Ook buitenlands onderzoek bevestigt dit beeld. Natuurorganisaties doen hier echter niets mee uit angst voor ledenverlies.

Weidevogels zijn ongeveer vijf maanden in Nederland. De rest van het jaar zijn ze elders. Ook onderweg (in Zuid-Europa) is er een grote bedreiging om afgeschoten of gevangen te worden. Daarnaast zijn in de overwinteringsgebieden in Noord-Afrika de leefomstandigheden veranderd, en dan veelal niet ten gunste.

Lucht
Weidevogels hebben ook de maken met de sterk toegenomen lichtintensiteit en de geluidsdruk. Lang niet altijd is duidelijk wat de invloed is van de toegenomen straling van mobiele telefoons, wifi en satellieten op de oriëntatie van de dieren in de lucht.

Ook het toepassen van gif door overheden en andere gebruikers van de openbare ruimte heeft een aanzienlijke invloed
Onderbelicht is ook de toename van verkeersbewegingen en de gevolgen voor de natuur en weidevogels. Op Schiphol stijgt elke minuut van de dag een vliegtuig op, het gehele jaar rond. Elk vliegtuig verbruikt gemiddeld per opstijging tien ton kerosine. Ook de lozingen en de gevolgen voor de luchtkwaliteit moeten niet vergeten worden.

Mestinjectie schaadt worm en weidevogel
Op weilanden waar drijfmest in de bodem wordt geïnjecteerd, zijn minder wormen dan op percelen waar ruige stalmest is opgebracht. Dat heeft direct effect op de voedselvoorziening voor weidevogels,...

Ook op land is het aantal verkeersbewegingen sterk toegenomen en heeft dit invloed op natuur en milieu. Vele miljoenen auto’s en vrachtauto’s rijden rond in ons land. Ook de toenemende recreatie heeft zijn invloed.

Boerenpraktijk
Boeren doen veel aan weidevogelbeheer hoewel nazorgers van de BFVW weten dat van alle legsels het overgrote deel het niet redt. Oplossingen worden gezien in het verhogen van slootpeil, dat gaat ten koste van de efficiëntie in de bedrijfsvoering. Daarnaast zijn er hoger gelegen gedeeltes nodig, voorheen werden immers daar de meeste broedparen gezien.

Boeren en weidevogels werden decennia geleden geconfronteerd met verplichte aangepaste bemestingstechnieken, het verplicht in de grond brengen van de mest. Veel wordt er gedaan (zoals speciale kunststof hoedjes over de nesten tijdens het bemesten) om de vogelstand te ondersteunen, maar de nieuwe vormen van bemestingen zorgen niet voor een goed bodemleven en daardoor voldoende voedsel voor de jonge weidevogelkuikens en hun ouders.

Veel is er te doen over de sterke afname van de insectenpopulatie. Dat de huidige vorm van landbouw de hoofdoorzaak is, geeft een te eenzijdig beeld. De rol van alle verkeer op het grootschalige verlies van insectenpopulaties blijft sterk onderbelicht. Ook het toepassen van bestrijdingsmiddelen door overheden, samenleving, spoorwegen en andere gebruikers van de openbare ruimte heeft een aanzienlijke invloed.

Het is volstrekt onwenselijk de melkveehouderij terug te zetten in het Ot en Sien-tijdperk. De gedachte daarachter is dat het dan wel goed komt met de weidevogels en de biodiversiteit. Dat is niet reëel. De rest van de samenleving dendert door met nog meer wifi, auto’s (files), vliegtuigen, toerisme, huizen, industrie, asfalt en beton. Grutto’s kunnen niet broeden op de Haak om Leeuwarden, we worden geconfronteerd met steeds meer asfaltpijn.

Tette Hofstra woont in Meskenwier bij Akkrum

---

Het Friesch Dagblad maakt gebruik van cookies (toestemming.ndcmediagroep.nl)