Mag er alsjeblieft meer gesneden worden in het ondersteunende laptoppersoneel?

Eerste inzichten haver en soja pilot in uitdagend teeltjaar 2023

In het voorjaar van 2023 zijn dertig leden-melkveebedrijven van FrieslandCampina en vijf akkerbouwers gestart in een gezamenlijke pilot van FrieslandCampina en Agrifirm voor het telen van haver en soja. Doel van de pilot was ervaring op te doen met de teelt en oogst van deze gewassen in Nederland, wat er komt kijken bij het leveren van de oogst vanuit logistiek en over de verwerking in plantaardige producten, zoals Campina Plantaardig en Friesche Vlag Barista Haver. Ondanks de uitdagende weersomstandigheden in 2023 is veel geleerd. Benieuwd naar de resultaten van de pilot? Lees verder onder de afbeelding.

Terugblik groeiseizoen
Het voorjaar kenmerkte zich door natte en koude omstandigheden. Door het late voorjaar kon de haver veelal pas half tot eind april gezaaid worden. De soja werd pas vanaf half tot eind mei gezaaid. Na een periode van (grote) droogte in mei en juni, viel vanaf juli tot half augustus veel neerslag, waardoor het gewas in veel gevallen lang op het veld heeft gestaan onder te natte omstandigheden. Het was een matig en niet representatief groeiseizoen, met haver- en sojaopbrengsten ruim onder gemiddeld. Dit is in 2023 ook terug te zien bij andere gewassen zoals tarwe en mais. Eén van de deelnemers die al meer dan acht jaar haver teelt gaf aan: “Het was echt een uitzonderlijke situatie in 2023, maar ook in lastige jaren is een hoge opbrengst zeker mogelijk”.
Oogstomstandigheden
De oogstomstandigheden waren extreem lastig. De eerste percelen haver waren begin augustus oogstrijp maar de weersomstandigheden boden nauwelijks kansen om te dorsen. Op een aantal percelen die flink hadden geleden van de droogte en daardoor versneld in de afrijpingsfase raakten, kwam het voor dat na de regen, van onderuit groene stengels en groene aren groeiden (tweewassigheid). Veelal is met te hoog vocht gecombined waardoor het noodzakelijk was om na te drogen. Begin oktober is de sojaoogst gestart. De afrijping van de soja verliep traag en op enkele percelen was ook tweewassigheid waarneembaar. De soja is wel met een redelijk vochtpercentage gedorst.
Begeleiding tijdens de pilot
Na het overeenkomen van een teeltovereenkomst met Agrifirm werden de deelnemers begeleid in de aanpak van teelt en oogst, onder andere in de vorm van adviezen over zaaien, bemesten, gewasverzorging en oogstmoment. Tijdens het groeiseizoen zijn drie veldbijeenkomsten georganiseerd waar deelnemers met elkaar ervaringen konden uitwisselen en waar informatie over de teelt en pilot werd verstrekt. Op 23 november heeft een evaluatiebijeenkomst plaatsgevonden in het innovatiecentrum van FrieslandCampina. Tijdens dit interactieve event kregen de deelnemers een terugkoppeling van de opgedane leerervaring binnen deze pilot en was er de mogelijkheid om vragen te stellen en ervaringen te delen. Tijdens de pilot is gebleken dat melkveehouders meer begeleiding nodig hebben, vanuit een loonwerker of Agrifirm, dan de deelnemende akkerbouwers die reeds ervaring hebben met het telen van gewassen.


Ervaringen van deelnemers
De ervaringen met de teelt van haver en soja waren divers. Sommige deelnemers zien de teelt als goed inpasbaar, anderen concluderen dat de teelt te specialistisch is. Haver wordt algemeen gezien als een teelt die goed past als wisselteelt tussen mais en (nieuw) grasland. Ook wordt het als een goede voorvrucht gezien voor gras met een gunstig inzaaimoment, waardoor nieuw grasland in het opvolgende jaar goed kan produceren. Het bijproduct van de haverteelt, haverstro, bleek goed bruikbaar als structuurbron in het rantsoen van bijvoorbeeld jong/droogstaand vee, maar is minder geschikt als strooisel.
Ten aanzien van het verdienvermogen vinden de meeste deelnemers dat de teelten tenminste moeten concurreren met mais of tarweteelt. Hiervoor is het nodig dat een premium uit de keten kan worden gerealiseerd, die een meerprijs oplevert boven op de algemene marktprijzen voor haver en soja. Voor soja lijkt dit voorlopig niet haalbaar, maar kan opbrengstverhoging door betere rassen in de toekomst perspectief bieden.
Volgende stappen
De grondstoffen van Nederlandse bodem kunnen niet meteen in productie worden genomen, omdat de oogst eerst op verschillende plekken wordt getest op o.a. eiwitgehalte, microbiologie en smaak. Als aan alle kwaliteitsstandaarden is voldaan, kan de haver en soja van dit jaar worden verwerkt in de dranken die al bestaan op de markt, zoals Campina Barista Haver, waarvoor 10 ton haver nodig is voor 100 ton havermelk. De eerste kwaliteitsanalyses laten zien dat de gemiddelde kwaliteit van de haver voldoende is voor de eerste verwerkingsstap; het pellen. Voor soja geldt dat een deel van de oogst een te laag eiwitgehalte heeft en mogelijk een alternatieve bestemming krijgt. Tijdens de pilot zijn diverse mogelijkheden vastgesteld om in de toekomst tot verbeteringen in eiwitgehalte te komen.
Daarnaast wordt onderzocht of haver en soja reststromen verder verwerkt kunnen worden. Voederwaarde-technisch zijn deze bijproducten ook geschikt voor toepassing als (rundvee)voer.

Om aanvullende kennis op te doen zal in 2024 een kleinschalige pilot plaatsvinden met als doel het verder vergroten van de kennis over de teelt en kwaliteit van haver en het effect op de bedrijfsvoering en het verdienmodel voor de melkveehouder. Deze pilot zal zich richten op haverteelt in een specifieke regio. Hiervoor worden een aantal leden-melkveebedrijven geselecteerd die ook aan deze pilot hebben deelgenomen.

Kun je het samenvatten Ronald?

RFC moet zuivel verwerken punt.

Ik ben totaal geen akkerbouwer, maar de teelt van haver is niet zo spannend toch? Doen ze al eeuwen in Europa.

Soja kan ik me iets bij voorstellen dat je daar ervaring bij op moet doen

Toch denk ik dat dit goede stap is haver melk raakt toch flink ingeburgerd voor de koffie ook bij mensen die niet vega zijn of voor klimaat doen

De varkens en koeien doen ook mee:

businessinsider.nl/havermelk-sojamelk-oatly-alpro-…